Kompresörler dışarıdan aldığı havayı daha yüksek basınç seviyelerine getirerek kullanıma sunar. Basınçlı hava her ne kadar pek çok avantaj sunuyor olsa da yüksek bir maliyet gideri mevcuttur. Çünkü basınçlı havanın, çektiği güç nedeniyle elektrik maliyeti yüksektir. Basınçlı havanın tasarruflu bir şekilde kullanılabilmesi için uygun maliyetli ve doğru bir kompresör seçimi yapılması gerekir.
Kompresörler küçük atölyelerden büyük endüstriyel tesislere kadar birçok farklı uygulamanın merkezinde yer alır. İşletmenizin ya da uygulamanızın ihtiyacına en uygun kompresörü seçmek, hangi kriterleri göz önünde bulundurmanız gerektiğini bilmediğinizde kafanızın karışmasına neden olabilir. Pistonlu, vidalı, frekans invertörlü, seyyar gibi kompresörler arasından size en uygun olanı seçmek için bilmemiz gereken bazı ipuçları mevcuttur.
Verimliliği, dayanımı ve hava kalitesi yüksek, karbon ayak izi düşük basınçlı kompresörleri seçerken bilinmesi gereken bazı kavramlar söz konusudur. Bu yazımızda işiniz için en doğru hava kompresörünü seçerken hangi kriteleri göz önünde bulundurmanız gerektiğine değineceğiz. Kompresör seçerken,
İşletmenizin ihtiyacından yüksek değerlerde basınçlı kompresör seçmek bir nevi paranızı çöpe atmaktır. Yetersiz hava miktarı veya en az iki yıllık büyüme kapasitesini öngörmeden seçilen hava miktarı, ikinci bir kompresör almanıza veya kapasitenin çok çok üzerinde büyük bir kompresör alarak yüksek yatırım maliyetlerine katlanmanıza neden olur. Kaliteli ve yerinde bir kompresör, kullanım koşullarına göre minimum elektrik enerjisi tüketerek en verimli havayı elde edendir.
Yaklaşık olarak 1 m³/dk ve altında, 12 bar basınca kadar sürekli hava ihtiyacı olmayan işletmeler için pistonlu kompresörler uygundur. 1 m³/dk üzerinde, 16 bar basınca kadar ve sürekli hava ihtiyacı olan işletmeler için ise vidalı kompresörleri seçmek daha ekonomiktir.
Vidalı kompresörlerin yetersiz kaldığı, 60 m3/dk ve üzeri hacimsel debi ihtiyaçlarında turbo kompresörler avantajlıdır. Çok yüksek basınçlarda çok kademeli pistonlu kompresörler, çok yüksek hava miktarlarında ise dinamik kompresörler işletmenizin verimliliğini artırabilir.
1 m³/dk havayı istenen basınca çıkarabilmek için kompresör tarafından ihtiyaç duyulan güce (kW) özgül güç tüketimi denir. En düşük özgül güç tüketimine (kW/m³) sahip kompresörü seçmekle elektrik enerjisi tüketimi ve işletme maliyetlerini önemli ölçüde azaltılabilirsiniz. Aynı şekilde kompresör boşta (yüksüz) çalışırken de en az gücü tüketmelidir.
Bazı basınçlı hava uygulamaları için hiç yağ istenmez. Bu durumda yağsız çalışan pistonlu veya yağsız vidalı tip kompresörler kullanılması zorunludur.
Yine kompresör seçimi yaparken bilmemiz gereken konulardan biri de frekans invertörü ya da bir diğer deyişle frekans konvertörüdür. Frekans invertörleri adından da anlaşılacağı üzere frekans çeviricisidir. Motorların devirlerini kontrol etmek için kullanılan frekans invertörü, sabit şebeke frekansına sahip bir AC akımını değişkenlik gösterebilen (her iki yönde) frekansa sahip bir gerilime dönüştürür. Frekans invertörleri, üç fazlı motorlar, pompalar ve klimalar gibi çok çeşitli ekipmanlara güç sağlayabilir. Üç fazlı motorlarda, frekans değiştirilerek AC motorun hızı ve torku kontrol edilebilir. Bu kontrol, üç fazlı bir motorun performansını kısıtlamaz, sadece verimliliğini artırır. Bu tür motorlar genellikle endüstriyel ortamlarda kullanılır.
Pistonlu kompresör, en eski ve en yaygın endüstriyel kompresör türüdür. Kapalı gaz veya hava hacminin basıncını artırmak için yer değiştirme ilkesini kullanır. Pistonlu kompresörler, tek kademeli, çift kademeli, yağlı veya yağsız dahil olmak üzere çeşitli konfigürasyonlarda mevcuttur. Çoğu pistonlu kompresörde, valf diskinin her iki tarafındaki basınç farklılıklarına bağlı olarak açılıp kapanan kendinden hareketli valfler bulunur. Bazı büyük makineler, yağın sıkıştırma odasına aktarılmasını önlemek için bir çapraz kafa, contalar ve havalandırmalı bir ara parça ile donatılmıştır.
Valf sistemine ve iki paslanmaz çelik valf diskine sahip bir pistonlu kompresörde, piston aşağı doğru hareket eder ve silindire hava çeker. En büyük disk bükülerek aşağı doğru katlanarak havanın geçmesine izin verir. Piston yukarı doğru hareket ettiğinde, büyük disk valf yuvasına karşı sızdırmazlığı sağlamak için tekrar esner. Basınçlı hava daha sonra valf yuvasındaki delikten zorlanır ve son işleme iletilir.
Pistonlu kompresörlerden farklı olarak vidalı kompresörlerde dengesizliğe neden olabilecek valf veya diğer mekanik kuvvetler yoktur. Bu, vidalı kompresörün yüksek hızlarda çalışmasına izin verirken, büyük bir akış hızını küçük dış boyutlarla birleştirir. Sabit hızlı veya değişken hızlı sürücü işlemi seçenekleriyle yağsız ve yağ enjeksiyonlu olmak üzere iki ana versiyonu vardır. Vidalı kompresörlerin asıl faydası enerji verimliliğidir.
Seyyar kompresörler, inşaat ve yol onarımından kurtarma operasyonlarına kadar çok sayıda uygulamada kullanılmaktadır. Dizel motorla çalışan yağ enjeksiyonlu vidalı kompresörler, dizel motorlu silobas kompresörler, mobil pistonlu kompresörler şantiyelerde yol dışı sondaj çalışmalarında, yol onarımı, boru hattı çalışmaları, kaya güçlendirme, kumlama, kurtarma operasyonları vb. kullanım alanı mevcuttur. Çok küçük ve çok büyük seyyar kompresörler bazen elektrik motorlarıyla da sunulur.